Gepubliceerd op 15 februari 2022 in Verhalen.

Dit jaar herdenken wij dat 350 jaar geleden de Republiek der Nederlanden in 1672 werd aangevallen door de Fransen, de Engelsen en de bisdommen Munster en Keulen. Dat jaar zal voortaan herinnerd worden als het ‘rampjaar’. Volgens een Nederlands gezegde was “het volk redeloos, de regering radeloos en het land reddeloos“.

Op veel plekken is gevochten en raakten mensen alles kwijt, maar in sommige steden ging het er net iets anders aan toe. In het boek Een kleine geschiedenis van Het Land van Vianen omschrijft P. Horden Jz uitgebreid op welke manier de oorlog in de stad Vianen is verlopen. Hieruit blijkt dat de omliggende plaatsen in de huidige gemeente Vijfheerenlanden de oorlog allemaal anders hebben beleefd.

In Vianen werd er onderhandeld om de stad neutraal te houden tijdens het gevecht. Daarbij maakten zij gebruik van de papieren die Lodewijk XIV in 1657 aan de in 1672 al overleden Hendrik van Brederode had gegeven als vrijgeleide om zich aan te sluiten bij de Franse koning. Vianen hoopte daarmee op een neutraliteitsakte. De omliggende plaatsen waren ondertussen druk met heel andere zaken. Zo maakte Lopik zich op voor de inval van de Fransen; op 25 september 1672 was de veldheer Luxembourg uit Utrecht vertrokken met ca. 2000 man om daar te gaan plunderen. Een deel van de manschappen is toen de Lek overgetrokken om ook Lexmond te brandschatten. Horden vermeldt dat de inwoners van Lexmond vermoedelijk flink hebben gevochten, want de Fransen zouden zich spoedig hebben teruggetrokken. Ameide was ook niet opgenomen in de neutraliteitsakte en stond een ongelukkig noodlot te wachten. De stad werd in brand gestoken en ging in vlammen op, alleen de kerk en het stadhuis stonden nog overeind.

Vianen wilde deze gewelddadige taferelen voorkomen en zullen verheugd zijn geweest met het bericht in oktober dat aan Vianen een akte van Neutraliteit verleend zou worden. Bij het RAZU is het authentiek uittreksel (uit het register van resoluties der Staten Generaal) betreffende de neutraliteit van Vianen uit 1672 in te zien.*

Voor meer informatie over de geschiedenis van Vianen bent u van harte welkom in de studiezaal om het boek Een kleine geschiedenis van Het Land van Vianen te lezen of vraag een ander boek uit onze bibliotheek aan. Klik op de link Zoek online in de bibliotheek van het Regionaal Archief Zuid-Utrecht (razu.nl) voor de bibliotheekcollectie.