Gepubliceerd op 3 oktober 2023 in Nieuws.

Op 29 september is door de Burgemeester van Bunnik, Ruud van Bennekom, de interdisciplinaire expositie ‘EUREKA!’ geopend. Bijzonder aan deze tentoonstelling is dat de presentaties op drie verschillende locaties te bekijken zijn: het Waterliniemuseum, Kasteel Amerongen en het Regionaal Archief Zuid-Utrecht (in de bibliotheek Wijk bij Duurstede). Voor deze exposities zijn drie jonge denkers de collecties ingedoken van de musea en het archief met de vraag wat bij hun voor een Eureka-moment zorgde. Vanaf 1 oktober kunt u de mooie en verrassende verhalen die zij hebben opgehaald bekijken, verhalen die weer als inspiratiebron dienden voor de kunstenaars.

Hieronder ziet u welke exposities op de verschillende locaties te bezoeken zijn.

Expositie Waterliniemuseum

Valerie Derks is wetenschapscommunicator en wiskundige en zocht in het Waterliniemuseum naar onderwerpen die haar een Eureka-moment gaven. Haar oog viel al snel op de wiskundige Simon Stevin en op de geometrische vormen van de forten. Valerie’s onderzoek diende als inspiratie voor drie makers – Patrick Abma, Alana van der Valk en Tanja Steenbeek – om nieuw werk te creëren.

• Patrick Abma is recent afgestudeerd aan de Art & Research opleiding van AKV St. Joost. In zijn werk onderzoekt hij hoe tijd zich manifesteert en vorm krijgt. Patrick ziet de wereld als een grote ruïne vol onvertelde verhalen, die hij als een soort archeoloog kan opgraven en vertellen. Voor dit werk heeft hij zich verdiept in de verhalen van Simon Stevin en de Waterlinie, met als doel om deze berg aan geschiedenis op microniveau te onderzoeken. Patrick kijkt naar de mogelijkheden en onzekerheden van tijd en de geschiedenis van de Waterlinie. In dit werk richt Patrick zich op de sporen van de geschiedenis die vandaag de dag nog zichtbaar zijn bij de Waterlinie.
• Alana van der Valk is zowel kunstgeschiedenisstudent als conceptueel kunstenaar. Ze gebruikt kunst als middel om de wereld beter te begrijpen en beschouwt het leven graag als één grote performance. In dit werk staat het perspectief van de wasvrouw centraal. Tijdens de Duitse bezetting van Nederland in de Tweede Wereldoorlog was de wasvrouw de enige vrouw die in het fort aanwezig was. Ze was vaak de partner van een korporaal of soldaat. Verder weten we weinig over de wasvrouw. Om haar perspectief te vertegenwoordigen, maakt Alana gebruik van materialen en technieken die in de kunstgeschiedenis worden gezien als typisch vrouwelijk, zoals textiel en collage.
• Filmmaker Tanja Steenbeek is van nature een storyteller. Ze vindt verhalen vertellen krachtig, omdat het mensen kan meevoeren naar een totaal andere wereld. Tanja brengt graag personen in beeld die weinig aandacht krijgen in populaire media. Ze doet dit onder andere voor Stichting Pann, een LGBTQI+ organisatie uit Utrecht. Deze manier van werken komt ook sterk naar voren in het werk dat ze heeft gemaakt voor deze expositie. Tanja wekt de wiskundige Simon Stevin tot leven en vertelt zijn verhaal met behulp van animatie en film.

Expositie Kasteel Amerongen

Sanne van Drenth is architectuurhistoricus en voerde onderzoek uit naar kasteel Amerongen. Vanuit haar interesse in het onderwerp ‘huis’ en alles wat daarbij komt kijken, zoals de woningplattegrond en gevoelens van thuis-zijn, onderzocht ze de grote tegenstelling in het kasteel tussen representatieve ruimtes versus de ‘onzichtbare’ dienstdoende ruimtes. Haar onderzoek diende als inspiratie voor drie jonge makers – Rosalie Woudman, Aina Roca Mora en Teri de Wit – om nieuw werk te creëren.

• Rosalie Woudman is recent afgestudeerd aan de HKU in Fine Arts and Design in Education en volgt momenteel de opleiding Fine Art om zich te specialiseren als schilder. In haar werk verbeeldt Rosalie het thema – het gebouw als een tijdmachine – op het doek. Op het schilderij heeft ze de Gobelinkamer afgebeeld, zoals deze vermoedelijk was ingericht in de late negentiende eeuw. De kamer is vervormd tot een decor waarin elementen uit verschillende tijdperken zijn samengebracht, waaronder uit de recentere museumperiode. Het beeld is vervaagd – een techniek uit de fotografie die Rosalie vaker gebruikt – waardoor het werk zich ergens tussen waarneming en fantasie bevindt.
• Aina Roca Mora is docent aan de HKU bij de opleidingen Spatial Design en Scenography. Voor dit werk liet ze zich inspireren door de overgangen van de ruimtes in Kasteel Amerongen en de verschillende functies van de vertrekken. Vanuit haar interesse in architectuur, beeldende kunst en scenografie heeft Aina een goed gevoel voor de ruimtelijke ervaring van de toeschouwer. Een terugkerend thema in haar werk is het begrensd beeld, dat doet denken aan de cinema. Hiermee experimenteert Aina ook in haar collages, zoals met dit werk. Deze keer paste ze haar collagetechniek toe op het kasteel, waarbij ze de ervaring van de ruimtelijke overgangen en de toepassing van materialen – van decoratief tot meer ingetogen – onderzocht en tot uitdrukking bracht.
• Teri de Wit heeft een achtergrond in Fashion Design en is recent afgestudeerd als illustrator aan de HKU. In dit werk stelt Teri de contrasten tussen de dienstbare en representatieve ruimtes centraal, zowel in aanzien als in materiaal. Vanuit haar a‑niteit met de tastbaarheid van kamers en materialen, maakte Teri een nieuwe stof. Geïnspireerd door de eeuwenoude sto­en van Kasteel Amerongen, ontwierp Teri nieuwe motieven die ze drukte op doorschijnend doek. Hierdoor is de stof een reflectie van het weelderige kasteel op het sobere souterrain.

RAZU

Mikkie Rood is kunsthistorica en dook in de archieven van het RAZU, waar zij geboeid raakte door zogeheten ‘verboden kringen’. Bij Fort bij Vechten gold bijvoorbeeld dat er in een radius van 300, 600 en 1000 meter rondom het fort geen gebouwen mochten staan, zodat het fort goed te verdedigen bleef. Toch vestigden zich mensen in dit gebied. Mikkie vond steeds meer sporen van ‘verboden kringen’ in het archief. Wanneer bevonden zich mensen in een verboden kring? Hoe kwam je daar terecht en welk risico liep je? Mensen belandden in verboden kringen omdat ze hun huis te dicht bij Fort Vechten bouwden, omdat ze afwijkende leefwijzen hadden of omdat ze zich geen dak boven hun hoofd konden veroorloven. Met haar onderzoek gaf Mikkie het startschot aan Ron Smits, GINGE en Jasmijn van der Weide.

• Ron Smits maakte een werk waarin hij de verboden kringen nabootst. Het publiek is de dreigende vijand die de Kringenwet kan activeren. Komt de vijand te dichtbij? Dan wordt duidelijk waarom de verboden kringen zo belangrijk zijn. Gelukkig is het nooit zover gekomen. Toch hebben de verboden kringen wel hun sporen achtergelaten. Is het je weleens opgevallen dat het Theehuis Rhijnauwen, in de buurt van Fort bij Rijnauwen, van hout is gemaakt?
• GINGE (Renée Rijpstra) speelt met tegenstellingen in haar nieuwe audiovisuele werk, dat ze maakte voor deze expositie. In dit kasteel, waar de geschiedenis van de rijken te zien is, vertelt ze het verhaal van een van de allerarmsten. GINGE heeft zich het leven van Dirckje voorgesteld op basis van het Register van sententies van Wijk bij Duurstede, een document waarin de uitgedeelde stra­en tussen 1637 en 1810 werden vastgelegd. In 1706 is Dirckje opgepakt omdat ze jarenlang bedelde en vier kinderen in onecht had verwekt. Er wordt vermeld dat een van haar kinderen op jonge leeftijd overleed en dat Dirckje halfzijdig verlamd was. Haar leefwijze werd veroordeeld en als straf werd ze verbannen. GINGE las tussen de regels van het strafverslag en gaf Dirckje de stem die haar ontbrak.
• Jasmijn van der Weide liet zich voor haar nieuwe werk inspireren door mensen die voor relatief kleine vergrijpen zware stra­en kregen. Het ontbreken van een vast adres was al genoeg om iemand uit de stad te verbannen. Dit gebeurde bijvoorbeeld bij landlopers, mensen die rondreisden om geld te verdienen, en vagebonden, een oude term voor zwervers en bedelaars. Jasmijn heeft een spel ontwikkeld dat de moeilijke situatie van een banneling nabootst. Het is een kat-en-muisspel tussen de landlopers en de stad. Als landloper kun je winnen door te overleven, maar de ware oplossing schuilt in het besef dat mensen van buitenaf een plek kunnen verrijken in plaats van verslechteren.