Gepubliceerd op 8 oktober 2024 in Nieuws.

Zondag 29 september was het dan echt zo ver, de opening van de tentoonstelling Echt/Nep in het Waterliniemuseum in Fort bij Vechten! Maandenlang hebben één denker en vijf makers zich samen gebogen over de concepten ‘echt’ en ‘nep’, het thema van de Maand van de Geschiedenis dit jaar.  De basis voor dit proces lag in het RAZU, waar denker Sam Broer het archief heeft doorgespit op zoek naar verhalen waar werkelijkheid, mythe en leugens niet altijd even gemakkelijk van elkaar te onderscheiden zijn.  

Na een even kort als krachtig welkomstwoord van programmamaker bij het Waterliniemuseum Laura van Daalen, wist FAAM-directeur Annette Knol de aanwezigen te prikkelen met twee voorbeelden van het thema in beeldtaal: enerzijds werden we herinnerd aan de hypnotiserende kracht van beeldvorming in reclame, namelijk via advertenties uit de vorige eeuw die het roken van sigaretten als ‘gezonde keuze’ bestempelden. Anderzijds werden de aanwezigen uitgenodigd kritisch te kijken naar de koloniale achtergrond van negentiende-eeuwse oriëntalistische kunst.  

In het daarop volgende vraaggesprek met Sam Broer en kunstenaar Kelly Hartholt doken we dieper in de lokale geschiedenis die Sam in het RAZU had opgeduikeld: het intrigerende verhaal van kwakzalver Sophia Mulhausen, die zwangere vrouwen middeltjes aansmeerde.  

Met nog meer vragen dan antwoorden in het achterhoofd verspreidde het publiek zich vervolgens door de gangen en zalen van het museum, op zoek naar de kunstwerken, die elk op hun eigen manier de perceptie van de werkelijkheid op hun grondvesten deden schudden. De vrouwelijkheid aan het schandblok, de heilige Cunera, Chinese traditionele geneeswijzen en kwakzalverijpraktijken uit vele tijden komen er allemaal in aan bod. 

Bij het RAZU zijn we trots op het resultaat en danken we graag FAAM, het Waterliniemuseum, de betrokken fondsen en de denkers en makers voor de vruchtbare samenwerking. Het project herinnert ons dat geschiedenis vol zit met verhalen, die ook juist vandaag de dag interessant en relevant zijn om verteld te worden; zo liggen er misschien nog duizenden onbekende verhalen in ons archief.  

Benieuwd naar welke echte en neppe verhalen bij ons in het archief te vinden zijn? Neem alvast een kijkje via onze online speurtocht (Maand van de Geschiedenis – Regionaal Archief Zuid-Utrecht (razu.nl)), of maak een afspraak om de stukken in het echt te bewonderen! 

Het onderzoek van Sam Broer is te vinden via Echt Nep — FAAM (faamutrecht.com), de expositie is in het Waterliniemuseum te bewonderen tot 29 december 2024. En hier vind je een korte documentaire over het hele proces: Echt Nep – Art Forever